Medyczne przyczyny problemów ze snem u dzieci

Przed zdiagnozowaniem bezsenności behawioralnej u dziecka konieczne jest wykluczenie medycznych przyczyn problemów ze snem, takich jak choroby somatyczne czy zaburzenia psychiczne wymagające pomocy lekarza

Najczęstsze medyczne przyczyny problemów ze snem u dzieci to:

• ALERGIE I NIETOLERANCJE POKARMOWE przynoszące dziecku dolegliwości brzuszkowe, biegunkę, zaczerwienienie skór, pokrzywkę i świąd, duszności i problemy z oddychaniem. Przy nasilonych objawach alergii dziecko nie będzie dobrze spać z powodu ogólnie odczuwanego dyskomfortu. Konieczna jest wizyta u alergologa, aby wykluczyć źródła alergenów. Alergia może być kontaktowa – odczyn pojawia się po kontakcie skóry dziecka z alergenem, pokarmowa – przy której reakcja alergiczna pojawia się po spożyciu alergenu lub wziewna – w której reakcja pojawia się po inhalacji alergenu. U dzieci najczęstszymi alergenami pokarmowymi są białka mleka krowiego i jajek, soi, pszenicy i orzechów.

• CHOROBA REFLUKSOWA (z ang. GERD), którą wywołuje złe funkcjonowanie dolnego zwieracza przełyku spowodowane jego niedojrzałością. Problem występuje w znacznej populacji dzieci; maluch ma wtedy problemy ze snem, ulewa, bywa drażliwy, je niechętnie, niezadowalająco przyrasta na wadze, może mieć chrypkę, pokasłuje, ma świszczący oddech, w sposób nietypowy ustawia główkę. Refluks powoduje częste wybudzenia ze snu, a dodatkowo zwiększa ryzyko wystąpienia bezdechu obturacyjnego. Konieczna jest konsultacja u gastrologa, która często wiąże się z dalszą diagnostyką i wdrożeniem specjalistycznego leczenia, dzięki któremu objawy choroby refluksowej ustępują, a spokojny sen ma szansę powrócić.

• CHOROBY PRZEBIEGAJĄCE ZE ŚWIĄDEM SKÓRY - na przykład atopowe zapalenie skóry. AZS jest chorobą dermatologiczną o podłożu alergicznym. Pierwsze objawy pojawiają się już między 3. a 6. miesiącem życia dziecka. Są to: zaczerwienienie, suchość i świąd skóry. Leczenie atopowego zapalenia skóry wymaga wizyty u dermatologa i polega na stosowaniu leków oraz prawidłowej pielęgnacji.

• KOLKA JELITOWA, która występuje – według różnych badań – u od 10 do 40 proc. niemowląt. Kolka czynnościowe zaburzenie pracy przewodu pokarmowego. Według najnowszej definicji stwierdzamy ją, gdy napady płaczu i rozdrażnienia występują u maluszka przez co najmniej trzy godziny dziennie, co najmniej trzy dni w tygodniu, przez okres nie krótszy niż trzy tygodnie. Objawy pojawiają się między 3. dniem a 3. tygodniem życia i mogą trwać nawet do 9. miesiąca życia, z reguły jednak zanikają jednak w 3.–4. miesiącu. Kolka rozpoczyna się gwałtownym niepokojem, który przechodzi w nieustający płacz. Podczas ataku dziecko pręży się, podkurcza nóżki, jego brzuszek może być wzdęty. Napad kończy się samoistnie. Ponieważ objawy pojawiają się głównie wieczorami, moment zaśnięcia opóźnia się i rytm snu dziecka jest zaburzony. Zdiagnozowanie kolki wymaga wizyty u pediatry – jej objawy złagodzić pomaga stosowanie kropelek z symetikonem, ale również działania doraźne, na przykład masowanie brzuszka ciepłą pieluszką tetrową.

• BEZDECH OBTURCYJNY, CZYLI ZABURZENIA ODDYCHANIA WE ŚNIE - występuje u dzieci w wieku między 3. i 5. rokiem życia i najczęściej wiąże się z przerostem trzeciego migdałka. Wymagana jest wtedy konsultacja u laryngologa, który może zlecić zabieg usunięcia go. Bezdech wiąże się również z nawracającymi u dzieci infekcjami górnych dróg oddechowych lub alergiami i astmą uniemożliwiającymi swobodne oddychanie przez nos. Niestety, wraz z rosnącym ryzykiem epidemii otyłości u dzieci, prognozuje się zwiększone występowanie bezdechu obturacyjnego. U dziecka cierpiącego na bezdech zauważamy chrapanie lub głośne oddychanie przez sen. Oddech okresowo zanika i powraca z wysiłkiem. Zaburzenia oddychania związane ze snem powodują u dzieci senność w ciągu dnia, a także trudności w nauce i zaburzenia zachowania – wszystko to wiąże się z niepełnowartościowym odpoczynkiem nocnym.

• PARASOMNIE, czyli samoistne zaburzenia snu o nieznanym podłożu. Większość z nich jest charakterystyczna dla wieku dziecięcego i pojawia się między 3. a 5. rokiem życia, ale są takie, które występują u młodszych dzieci. Należą do nich wybudzenie z dezorientacją pojawiąjące się w pierwszej części nocy – to zaburzenie może wystąpić nawet u 6-miesięcznego niemowlęcia. Do parasomnii występujących we śnie głębokim, którzy przeważa w pierwszej części nocy, należą także LĘKI NOCNE. Lęki nocne najczęściej występują u dzieci w wieku przedszkolnym. Objawy to nagłe wybudzanie się dziecka z silnym strachem, ale również z dezorientacją, z dzieckiem nie można wtedy nawiązać kontaktu, ponieważ tak naprawdę wciąż głęboko śpi.

U starszych dzieci (od 2. roku życia) obserwujemy jeszcze inny rodzaj parasomnii występujących we śnie głębokim nonREM (pierwsza część nocy) - jest to SOMNABULIZM, potocznie nazywany LUNATYKOWANIEM. Doświadczające ich dziecko wychodzi z łóżka, przemieszcza się, a do tego często wykonuje różne czynności i jest z nim przy tym ograniczony kontakt.

Kolejnym rodzajem parasomnii, ale występujących we śnie płytkim REM (druga część nocy) są KOSZMARY SENNE. Koszmary dotykają nawet połowy dzieci między 3. a 5. rokiem życia. Są to intensywne marzenia senne o bardzo trudnej wręcz przerażającej treści. Dziecko budzi się i jest z nim kontakt, ale jest przestraszone i często próbuje opowiadać o tym, co mu się śniło. Występowanie koszmarów sennych ma ścisły związek z zaburzeniami lękowymi, może też być wynikiem narażenia dziecka na treści i obrazy nieadekwatne do wieku, np. filmy lub gry komputerowe. U podłoża parasomnii nie leżą żadne choroby psychiczne ani fizyczne, parasomnie są zjawiskiem neurorozwojowym (wiążą się z rozwojem układu nerwowego). Ale jednym z czynników nasilających występowanie tych zaburzeń snu jest niedospanie dziecka, chroniczne przemęczenie.

Wszystkie medyczne przyczyny problemów ze snem – a jest ich, oczywiście, więcej niż te, które przedstawiłam powyżej – wymagają konsultacji z lekarzem-specjalistą. U niektórych dzieci kłopoty ze spaniem pojawiają się przy nasileniu objawów choroby podstawowej. Warto więc podróż w stronę lepszego snu dziecka rozpocząć od wizyty u lekarza pediatry, a jeśli istnieje podejrzenie problemów natury psychicznej, dziecko powinno trafić pod opiekę psychiatry lub psychologa dziecięcego.

Niezależnie jednak od przyczyn trudności we śnie u dzieci, wskazane jest przestrzeganie zasad higieny snu dziecka. O higienie snu dziecka przeczytacie TUTAJ.

Po zdiagnozowaniu somatycznej przyczyny problemów ze snem, czyli konkretnej choroby oraz po wdrożeniu leczenia, nie ma przeszkód na drodze ku dobremu snu. Jeżeli wdrożenie higieny snu nie przyniosło znacznej poprawy, konieczne jest przeanalizowanie sytuacji pod kątem NIEKORZYSTNYCH SENNYCH ASOCJACJI i podjęcie decyzji o nauce samodzielnego zasypiania, aby realnie pomóc dziecku dobrze spać. O sennych asocjacjach przeczytacie TUTAJ.

Jeśli moje zalecenia okazały się pomocne, możesz postawić mi kawkę: