Regresy snu - niezbędnik rodziców

Monika Huntjens
19 lis
4 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 28 lis

W pierwszych 3 latach życia dziecka regularnie powracać będą "senne kryzysy", czyli okresy nasilonych trudności we śnie. Regres snu wiąże się zazwyczaj z rozwojem maluszka, ale także ze zmianami w jego życiu, chorobami czy wyjazdami... W tym wpisie znajdziesz opis typowych oznak regresu snu oraz rozwiązania na przetrwanie tego trudniejszego momentu w życiu dziecka (i Twoim).

REGRES SNU to przejściowe pogorszenie jego snu związane z głównie z pokonywaniem przez maluszka kolejnych etapów rozwoju w czterech głównych sferach: rozwoju fizycznego, poznawczego, emocjonalnego oraz społecznego. Regresy snu mogą wiązać się także z ważnymi zmianami w życiu dziecka, z gorszym samopoczuciem, jakie przynosi np. choroba lub z niekorzystną senną asocjacją.

W pierwszym roku życia dziecka regresy snu często łączą się ze skokami rozwojowymi przynoszącymi m.in. nowe umiejętności ruchowe. W drugim i trzecim roku życia przyczyną regresów są bardziej subtelne zmiany np. wzrost komunikacji werbalnej, potrzeba samodzielności, wzrost znaczenia sfery społecznej w życiu dziecka czy rozwój wyobraźni. Każda zmiana rozwojowa przynosi w życiu dziecka fazę dezorganizacji i nierównowagi.

Autorem koncepcji skoków rozwojowych w pierwszych 18 miesiącach życia dziecka jest Frans X. Plooij - holenderski badacz biologicznych i ewolucyjnych podstaw zachowania. Jego książka "The Wonder Weeks" stała się światowym bestsellerem. Teoria skoków rozwojowych zakłada, że w konkretnych momentach w życiu dziecka następuje nadzwyczaj intensywny rozwój mózgu. W jego wyniku układ nerwowy maluszka otrzymuje informacje, które dopiero uczy się przetwarzać. Te wyjątkowe momenty w rozwoju dziecka przynoszą mu więcej wysiłku, co widać po jego zachowaniu.

Dość łatwo jest znaleźć przyczynę „zarywanych nocy” w próbach raczkowania czy samodzielnie stawianych przez maluszka po raz pierwszy krokach. Zdecydowanie trudniej jest, jeśli kryzys pojawia się u starszaka, u którego zmiany rozwojowe nie są aż tak widoczne - np. kiedy stopniowo poszerza się słownictwo, rośnie chęć podejmowania własnych decyzji i potrzeba samodzielnego poznawania świata (w tym i własnych możliwości), przez co często okresom intensywnego rozwoju towarzyszy nasilenie lęku separacyjnego. W okresach skoków rozwojowych dziecko wydaje się rozdrażnione, płaczliwe, mało samodzielne, wręcz "przyklejone" do nas.

Główne regresy snu związane z rozwojem dziecka

4. MIESIĄC

Koniec tzw. IV trymestru – w 4. miesiącu życia rośnie świadomość dziecka i rosną także jego wymagania; kończy się pierwszy "noworodkowy" etap życia
"Senna rewolucja" oznaczająca zmianę struktury snu na nową - trudniejszą, przypominającą sen osoby dorosłej, z wyraźnie wydzielonymi cyklami snu

5-6. MIESIĄC

Skok rozwojowy (18.-20. tydzień życia, następnie 22.-26. tydzień życia)
Rozumienie „stałości obiektu” (dziecko zaczyna rozumieć, że rzeczy, które znikają z jego pola widzenia, wciąż istnieją) i pierwsze oznaki lęku separacyjnego
Ważne zmiany w życiu dziecka: rozszerzanie diety i pierwsze ząbki
Nowe umiejętności motoryczne: przekręcanie się na brzuszek przy zasypianiu i podczas snu, pełzanie po łóżeczku

8-9-10. MIESIĄC

Ogromny skok rozwojowy (36.-46. tydzień życia)
Okres nasilonego lęku separacyjnego w okolicy 9. miesiąca życia
Intensywne ząbkowanie
Nowe umiejętności motoryczne: raczkowanie, siadanie, podciąganie się na nóżki (również w łóżeczku – przy zasypaniu i w nocy), pierwsze kroczki z podporem
Między 10. i 12.mż „strajk drzemkowy” – jedna drzemka, zazwyczaj druga, może zanikać na 1-3 dni (nie oznacza to gotowości na plan dnia z jedną drzemką!)

12-13. MIESIĄC

Powrót lęku separacyjnego, zwłaszcza jeśli maluszek rozpoczyna przygodę ze żłobkiem
Nowe umiejętności motoryczne (stawianie pierwszych samodzielnych kroczków)
Nowe ząbki (bolesne trójki!)
Przechodzenie na jedną drzemkę (tymczasowe rozregulowanie pór snu)

18. MIESIĄC

Powrót lęku separacyjnego
Rosnąca potrzeba autonomii i kontroli, poznawanie świata poprzez testowanie granic i zasad ustalanych przez rodziców – te zmiany zauważycie już po 15.mż, podobnie jak zachowanie impulsywne/zmienność nastroju (wszystko musi się dziać tu i teraz i odpowiadać oczekiwaniom dziecka)
Dynamiczny rozwój komunikacji werbalnej (budowanie swojego „słownika wewnętrznego”), z której dziecko nie jest jednak w stanie korzystać, co staje się źródłem frustracji
U niektórych dzieci – umiejętność samodzielnego w wychodzenia z łóżeczka

2 LATA

Rośnie komunikacja werbalna, dziecko „rozgaduje się” (a to pomaga unikać trudnych sytuacji i przynosi więcej spokoju w życiu rodzinnym)
Wciąż rośnie potrzeba samodzielności, ale w tym momencie życiu dziecka nie zakłóca tak bardzo życia rodzinnego
Kolejny „strajk drzemkowy” – drzemka może zanikać na kilka dni, a nawet na tydzień! (ale powróci)
Ważne zmiany w życiu dziecka: odpieluszkowanie (na dzień) oraz rezygnacja ze smoczka (zalecam odczekać aż do ukończenia 2 lat i 2-3 miesięcy)

2,5 ROKU

Apogeum „buntu dwulatka”, stan krańcowej nierównowagi (dziecko przejawia skrajny upór i niemożność ustąpienia, dostosowania się, gwałtownie reaguje na odmowę rodziców)
Ucieczki z łóżeczka przy zasypianiu i nocne wędrówki do sypialni rodziców
Często rozpoczęcie edukacji przedszkolnej (sfera społeczna w życiu dziecka staje się ważna, ale również przynosi wiele stresu – mogą pojawić się koszmary senne)
U niektórych dzieci pierwsze oznaki gotowości na rezygnację z ostatniej drzemki (większość dzieci jest gotowa na tę zmianę po 3. urodzinach)

Typowe oznaki regresu snu:

TRUDNE ZASYPIANIE, czyli dłuższy czas latencji snu, czyli czas potrzebny na zaśnięcie, płacz i protest mimo widocznego zmęczenia – wieczorem i na drzemki. U dzieci po 9.mż zasypianie na drzemki w okresie regresu przebiegającego z nasilonym lękiem separacyjnym może stać się łatwiejsze niż zasypianie wieczorem!

NIESPOKOJNE NOCE, czyli częstsze pobudki w nocy, zazwyczaj co 1,5-2 godziny, problem nasila się w drugiej części nocy. Problem z powrotem do snu mimo starań rodziców – maluszek często wymaga obecności rodziców aż do pełnego zaśnięcia. Dodatkowo, może pojawić się wyraźna niechęć do łóżeczka i zbyt wczesne poranne pobudki, przed 6:00 rano.

KRÓTKIE DRZEMKI i pobudki z drzemek z płaczem. Ogólnie wyraźnie większe rozdrażnienie, zwiększona potrzeba bliskości ("mamoza"!), gorszy apetyt w ciągu dnia, który u dzieci w pierwszym roku życia może oznaczać dodatkowe karmienie nad ranem.